Kiedy warto wziąć udział w terapii rodzinnej?
Rodzina stanowi podstawową komórkę społeczną, będącą bazowym środowiskiem każdego z nas. Czasem zdarza się niestety, że na skutek negatywnych postaw jej członków oraz najróżniejszych niesprzyjających okoliczności życiowych w relacje rodzinne wkrada się dysfunkcja. Oczywiście, nie zawsze jest to problem przewlekły i bardzo poważny, ponieważ często u źródła regularnie powtarzających się na danej przestrzeni czasu konfliktów, znajdują się przyczyny dość prozaiczne. Może to być np. bardziej burzliwy okres w szkole dzieci lub nagromadzenie się stresu związanego z pracą w przypadku rodziców. Warto przy tym jednak zaznaczyć, że granica pomiędzy przejściowymi trudnościami, a patologią relacji rodzinnych jest bardzo cienka i łatwa do przeoczenia.
W jaki sposób zatem poznać, że problem jest na tyle poważny, że wymaga interwencji specjalistów? Na to pytanie postaramy się odpowiedzieć w ramach niniejszego artykułu.
Kiedy należy skorzystać z pomocy terapeuty rodzinnego?
Jednymi z najistotniejszych wskazań do wzięcia przez daną rodzinę udziału w terapii są kwestie bezpośrednio związane z dziećmi. Mogą to być problemy dotyczące braku posłuszeństwa, agresji i niekontrolowania emocji, apatii, a także zaburzeń odżywiania, narkotyków, alkoholu oraz wszelkiego rodzaju innych rodzajów uzależnień. W takich sytuacjach bardzo często pojawiają się również trudności w komunikacji pomiędzy członkami rodziny. W ich relacje wkrada się napięcie, rozmowy przybierają kształt „błędnych kół”, nie prowadząc do żadnych konstruktywnych wniosków, a w głowach dzieci rodzi się przeświadczenie o braku możliwości uzyskania pomocy i wsparcia od swoich najbliższych.
Spośród najistotniejszych przesłanek do rozpoczęcia psychoterapii rodzinnej wymienić należy ponadto:
- Zaistnienie sytuacji kryzysowych, prowadzących do powstania traumy – np. śmierć albo ciężka choroba kogoś z przyjaciół lub rodziny oraz nagłe zmiany sytuacji życiowej, takie jak utrata pracy, rozwód czy też zmiana miejsca zamieszkania. Kwestie tego rodzaju zawsze warto wspólnie przedyskutować, nawet kiedy z pozoru dane zdarzenie nie wpłynęło w sposób istotny na pogorszenie kondycji rodziny. Jest to szczególnie ważne w przypadku najmłodszych, którzy często zamiast zasygnalizować obecność problemu, zamykają się w sobie i izolują od najbliższych.
- Istotne pogorszenie kontaktu między rodzicami a dzieckiem oraz utrata przez nich kontroli nad jego zachowaniem – okoliczności tego typu są szczególnie charakterystyczne dla tzw. „okresu dojrzewania”, pojawiąjącego się u nastolatków. Nie zawsze jednak jest to jedyna czy nawet główna przyczyna problemów z komunikacją pomiędzy bliskimi. W takich sytuacjach najważniejsze jest zatem, aby nie pozostawać biernym, licząc na samoistne rozwiązanie się problemu oraz żeby w razie konieczności zwrócić się o pomoc do specjalistów.
- Często powtarzające się kłótnie – źródeł tego rodzaju sytuacji może być bardzo wiele, jednak – w kontekście przesłanki do terapii rodzinnej – kwestią istotniejszą od samych przyczyn konfliktów jest ich przebieg. W mniej sprzyjających życiowo okresach sprzeczki mogą zdarzać się regularnie i fakt ten wcale nie musi oznaczać przewlekłego problemu. Najważniejszy jest rezultat kłótni – w przypadku gdy stanowią one po prostu burzliwe próby wyjaśnienia swoich racji i najczęściej kończą się porozumieniem, nie trzeba się bardzo niepokoić. Jeśli natomiast są one całkowicie bezproduktywne i nie prowadzą do żadnych pozytywnych zmian, a raczej do dalszego regresu relacji rodzinnych, należy bezzwłocznie zgłosić się po pomoc do terapeuty rodzinnego.
Jakie korzyści niesie ze sobą terapia rodzinna?
W trakcie trwania sesji członkowie rodziny wypracowują wraz terapeutą skuteczne metody komunikacji, pozwalające nie tylko zwalczyć aktualne problemy, ale również zapobiec pojawianiu się kolejnych w przyszłości. Uczą się wspólnie zrozumienia dla siebie nawzajem, wzmacniają swoją asertywność oraz pogłębiają łączące ich więzi. Często już podczas wstępnych spotkań z psychologiem da się odnotować widoczną poprawę w sposobie funkcjonowania rodziny, kiedy poszczególni jej członkowie po raz pierwszy uświadamiają sobie konkretne przyczyny określonego zachowania ze strony swoich najbliższych.