Co to jest depresja
W ujęciu medycznym depresja rozumiana jest jako wyraźnie odgraniczony, tj. będący odstępstwem od typowego dla danej osoby sposobu funkcjonowania i przeżywania, epizod nieprawidłowego nastroju trwający od 2 tygodni do 2 lat. Jeśli objawy obniżonego nastroju utrzymują się krócej, niż 2 tygodnie, to nie zostaje spełnione kryterium czasu trwania depresji i właściwsze będzie mówienie o zaburzeniach emocjonalnych (np. w związku z osobowością), zwłaszcza jeśli obniżenie nastroju nie jest trwałe w ciągu dnia, nie zależy od jego pory i zmienia się w związku z aktualnymi zdarzeniami. Jeśli zaś objawy trwają ponad 2 lata i towarzyszy im nieznaczne nasilenie, to wówczas możliwe jest rozpoznanie dystymii.
Jakie są objawy depresji?
- Obniżony nastrój przez niemal cały dzień, prawie codziennie.
- Wyraźny spadek zainteresowania i zdolności czerpania przyjemności ze wszystkich lub niemal wszystkich aktywności (anhedonia) niemal cały dzień, prawie codziennie.
- Utrata energii lub nadmierna męczliwość niemal każdego dnia.
- Utrata pewności siebie.
- Nieracjonalne poczucie winy lub nadmierne pretensje do samego siebie niemal każdego dnia.
- Nawracające myśli o śmierci lub samobójstwie lub próby samobójcze.
- Zmniejszona zdolność myślenia, koncentrowania się lub niemożność podjęcia jakiejkolwiek decyzji, niemal każdego dnia.
- Pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe niemal każdego dnia.
- Bezsenność lub nadmierna senność niemal każdego dnia.
- Zmiana łaknienia (wzrost lub spadek apetytu z jednoczesną zmianą wagi).
Poza głównymi objawami mogą także występować dodatkowe, m.in. są to objawy lęku (niepokój, uczucie napięcia wewnętrznego, objawy somatyczne lęku: drżenie ciała, zawroty głowy, wahania ciśnienia krwi, kołatania serca, zimne poty, uczucie duszności itp.) oraz objawy somatyczne (tj. skargi na różnego rodzaju dolegliwości cielesne).
Jakie może być natężenie depresji?
- Łagodna to taka, która trwa przynajmniej 2 tygodnie, a osoba doświadcza trzech pierwszych objawów z dziesięciopunktowej listy objawów depresji (obniżony nastrój, anhedonia, utrata energii), ponadto subiektywnie odczuwa dyskomfort, ma niewielkie trudności z codziennym funkcjonowaniem, skarży się z tego powodu innym i zazwyczaj szuka pomocy dla siebie. Ten stopień nasilenia depresji jest najczęstszy.
- Umiarkowana („duża”), to taka, która trwa przynajmniej 2 tygodnie i osoba doświadcza co najmniej pięciu objawów z dziesięciopunktowej listy objawów, tj. poza brakiem energii, obniżeniem nastroju i anhedonią, występuje także w szczególności intensywne poczucie winy, któremu mogą towarzyszyć myśli samobójcze oraz problemy ze snem. Obecne też jest subiektywnie odczuwane cierpienie, a codzienne funkcjonowanie jest znacznie upośledzone.
- Ciężka to taka, w której przez co najmniej 2 tygodnie obecnych jest większość z dziesięciu objawów, codzienne funkcjonowanie jest niemożliwe a życie osoby jest zagrożone (poważne ryzyko samobójstwa). Najcięższa postać – „psychotyczna”, poza głębokim spadkiem nastroju, anhedonią, brakiem energii i spowolnieniem psychoruchowym, przejawia się także objawami psychotycznymi, do których należą omamy i urojenia np. grzeszności, winy, kary, zubożenia, nihilistyczne. Osoba taka może słyszeć „głos” mówiący o jej winie i myśli o sobie, że zasługuje na najcięższą karę – karę śmierci poprzez okrutne i krwawe tortury, lub uważa, że jej narządy wewnętrzne przestały funkcjonować, zatem odmawia jedzenia (urojenia nihilistyczne).
Czym się różni depresja reaktywna od dużej depresji?
Rozpoznanie depresji opiera się na stwierdzeniu nie jednego wybranego objawu, ale na konstelacji przynajmniej kilku z nich obecnych jednocześnie przez przynajmniej 2 tygodnie. Ponadto pod uwagę bierze się kontekst sytuacji życiowej danej osoby oraz jej cechy charakteru sprzed zachorowania. Tak diagnozowana depresja, szczęśliwie, w większości przypadków okazuje się być reakcją na trudną sytuację życiową i często ustępuje, gdy sytuacja ulegnie zmianie, bądź gdy dana osoba inaczej na nią spojrzy bądź też jest efektem uwarunkowań osobowościowych danej osoby uniemożliwiających jej konstruktywne poradzenie sobie z trudną sytuacją życiową. Mówimy wówczas o tzw. „depresji reaktywnej”, często o łagodnym nasileniu.
Pozostaje jednak pewna grupa osób, która ma depresję pomimo dobrej sytuacji życiowej i harmonijnie rozwiniętej osobowości. Amerykanie nazywają ją „dużą depresją”. W jej przypadku istnieją pewne uwarunkowania biologiczne uzależnione od genów i u części tych osób stwierdza się nieprawidłowości hormonalne związane z nadnerczami. Wówczas osoby, w których rodzinie ktoś chorował na dużą depresję, mają zwiększone ryzyko zachorowania na nią. Czasami jednak trudno jednoznacznie rozgraniczyć depresję reaktywną od dużej depresji ponieważ stany mogą się nakładać na siebie a złożoność potencjalnych czynników etiologicznych nie ułatwia zadania. Postawienie właściwiej diagnozy może wymagać konsultacji z psychologiem/psychiatrą, który czerpiąc z własnego doświadczenia współpracy z wieloma osobami z różnymi postaciami depresji, pomoże rozróżnić dużą depresję od depresji reaktywnej czy depresję „jednobiegunową” od „dwubiegunowej” i zasugeruje najlepszy sposób leczenia. Ankieta samooceny lub forum w Internecie mogą być tutaj niewystarczające.
Leczenie depresji – psychoterapia i farmakologia
Depresja może być chorobą śmiertelną – obok problemów rodzinnych i innych zaburzeń psychicznych jest jedną z najczęstszych przyczyn samobójstw w Polsce. Ze względu na wydatne pogorszenie jakości życia chorego i zagrożenie suicydalne leczenie depresji powinno przebiegać dwutorowo. Proces zdrowienia wymaga terapii farmakologicznej z zastosowaniem m.in. leków uspokajających i aktywizujących z grup: TLPD, SNRI, SSRI, IMAO, SARI. Pierwsze efekty farmakoterapii pojawiają się po kilku tygodniach, a leczenie wymaga regularnego przyjmowania leków przez dłuższy okres, nawet po pozornym ustąpieniu objawów.
Farmakologiczne leczenie depresji najlepiej połączyć z psychoterapią (wszak to „choroba duszy”), zwłaszcza jeśli pacjent cierpi na odmianę reaktywną, czyli wywołaną stresującym wydarzeniem lub sytuacją życiową. Terapia może okazać się również pomocna również przy depresji endogennej – chory przy wsparciu terapeuty zyska świadomość źródła swoich zaburzeń, przepracuje negatywne emocje i nauczy się jak pokonywać problemy w przyszłości.
Wrocław a depresja
Statystyki dla naszego miasta są zbliżone do reszty dużych aglomeracji w Polsce. W Ośrodku Self we Wrocławiu wykwalifikowani psychologowie, psychiatrzy, certyfikowani psychoterapeuci prowadzą leczenie depresji zarówno poprzez psychoterapię, jak i farmakoterapię.