Nauka komunikacji podczas terapii rodzinnej
Wśród przesłanek do rozpoczęcia terapii rodzinnej znajduje się bardzo wiele rozmaitych czynników. Spośród najczęstszych elementów można wymienić problemy emocjonalne dzieci, wynikające z burzliwego okresu dojrzewania, choroby psychiczne i uzależnienia poszczególnych członków rodziny, częste kłótnie pomiędzy rodzicami a podopiecznymi, czy też konflikty bezpośrednio między matką i ojcem. Niezależnie jednak od konkretnej przyczyny problemów pojawiających się w danej rodzinie, brak możliwości ich rozwiązania wynika niemal w każdym przypadku z niewłaściwej komunikacji.
W Polsce terapie rodzinne wciąż stanowią rozwiązanie, po które rzadko mamy odwagę sięgnąć, obawiając się osądu swoich czynów przez obce osoby oraz licząc na to, że problem sam się rozwiąże z biegiem czasu. Jest to niestety duży błąd, ponieważ nauka właściwej komunikacji w rodzinie to podstawa, żeby uzdrowić relacje między jej członkami. Pozwala ona nie tylko skutecznie pokonać obecne przeciwności losu, ale także wypracować efektywne metody na radzenie sobie z nimi w przyszłości.
Najważniejsze założenia nauki komunikacji podczas terapii rodzinnych
Aby terapia rodzinna przynosiła zamierzone efekty, muszą brać w niej udział wszyscy członkowie rodziny. W trakcie przeprowadzanych przez terapeutę sesji, zakłada on, że pojawiające się w relacjach rodzinnych dysfunkcje w największej mierze bazują na braku umiejętności porozumiewania się między sobą. Podobny stan nazywa się często „patologią komunikacyjną”, której wynikiem mogą być zarówno często powtarzające się kłótnie i trwałe konflikty wszystkich członków rodziny, jak i konkretne zaburzenia dotyczące tylko jednego z nich (np. anoreksja, chwiejność emocjonalna lub depresja).
Podczas sesji terapeuta doszukuje się negatywnych wzorców komunikacyjnych, występujących w interakcjach pomiędzy dziećmi i rodzicami. Spośród najczęściej pojawiających się schematów tego rodzaju wyszczególnić należy przede wszystkim:
- świadome lub odbywające się na poziomie podświadomości wzajemne oszukiwanie się,
- mówienie o danym członku swojej rodziny w jego obecności, nie zwracając się przy tym jednak bezpośrednio do niego,
- tkwienie w tzw. „podwójnym wiązaniu”, polegającym na sprzeczności pomiędzy wypowiadanymi słowami a gestykulacją oraz mimiką.
Dla kogo zalecana jest nauka komunikacji, realizowana w ramach terapii rodzinnej?
Nauka właściwych metod komunikacji przeznaczona jest zarówno dla rodzin z dziećmi, jak i dla par. Rekomendowana jest szczególnie wtedy, gdy podejmowane przez nich próby dyskusji prowadzą do kłótni i wzajemnych oskarżeń, nie zaś do konstruktywnych rozwiązań. Ponadto ten rodzaj terapii warto rozważyć także w obliczu zaistnienia poważnych kryzysów, takich jak separacja, rozwód oraz ciężka choroba lub śmierć jednego z członków rodziny.
Jaki jest cel nauki właściwej komunikacji podczas terapii rodzinnych?
Podstawowym założeniem terapii skoncentrowanych na komunikacji pomiędzy członkami rodziny jest wspólne wypracowanie nowych, skutecznych metod wzajemnego porozumiewania się. Wszelkie zachowania dysfunkcyjne, świadczące o patologii w komunikacji należy zatem wyeliminować i zastąpić, ucząc pacjentów właściwych technik artykułowania swoich przemyśleń oraz komunikowania potrzeb i oczekiwań.
Przebieg i czas terapii
W większości przypadków nauka efektywnych metod komunikacji w ramach terapii rodzinnych zamyka się w ok. 10 sesjach. Niekiedy jednak proces ten może wymagać nieco większych nakładów czasu, co ma miejsce szczególnie, gdy w rodzinie doszło do sytuacji kryzysowych, takich jak śmierć lub ciężka choroba jednego z jej członków.
Jeśli chodzi o przebieg terapii, oprócz samych pacjentów, bierze w nich udział najczęściej także dwóch terapeutów. Pierwszy z nich przyjmuje rolę prowadzącego, natomiast zadaniem drugiego jest obserwacja i analiza. W ramach początkowych sesji grupa skupia się na identyfikacji problemów oraz przedstawieniu ich z perspektywy każdego z członków rodziny, a także na zaproponowaniu rozwiązań konfliktów. Na dalszych etapach terapii omawia się zmiany, które nastąpiły oraz nowe sytuacje, jakie miały miejsce od czasu ostatniego spotkania. Na tej podstawie terapeuci weryfikują i modyfikują wedle zaistniałych potrzeb stosowane przez siebie metody leczenia, aż do uzyskania pożądanych rezultatów.